Eğitim ve Kalite Yönetimi

Bütün Örgütler içinde bulundukları çevre tarafından etkilenmektedir. Eğitim Örgütleri de içinde bulundukları çevreyi etkilemekte ve yine bu çevre tarafından da etkilenmektedirler.

Toplumun şekillenmesinde rol oynayan eğitim kurumlarının bir bütünlük ve beraberlik içinde geleceğe yönelik öğrenci yetiştirebilmeleri, öğrencilerin ve toplumun beklentileri doğrultusunda eğitim vermeleri ile mümkün olacaktır. İnsanı üretici ve tüketici olarak eğiterek, mal ve hizmetlerin kalitesinin yükselmesine ortam hazırlanmalıdır. Burada önemli olan öğrencilerin kendilerini sürekli gelişmeye yöneltecek ihtiyaçları fark etmelerini sağlamaktır. TKY’nin söz konusu ihtiyaçları giderecek bir problem çözme yöntemi olduğunu unutmamak gerekir.

Eğitimin niteliğini geliştirmek ve öğrenci başarısını artırmak için eğitim örgütlerinin, öğrencilerin ve toplumun beklentilerine cevap verebilecek bir alt yapıya kavuşturulması gereklidir. Okulda paylaşımcı ve iş birliğine dayalı bir çalışma sistemi gerçekleştirilerek eğitimde TKY uygulamasına gidebilecektir. Bu sistemin olumlu yönde gelişmesi eğitimin düzenli küçük basamaklar halinde ilerlemeyi hedef alması ile mümkün olabilecektir.

Okul yöneticileri ve öğretmenlerin kendi nitelikleri ile görevlerinin gerektirdiği nitelikler arasında bir denge olmalı, hizmet öncesinde edindikleri bilgi ve becerilerin yetersizliğini gidermede hizmet içi eğitimden yararlanmada, daha etkili ve verimli hizmet sunmada, yeni teknoloji ve yöntemleri uygulamada en uygun davranışları kazanmalıdırlar. Öğrencilere uyarlanacak bu davranışlar okulda verilecek hizmet ile öğrencilerin sürekli geliştirilmesini sağlayacak bu da eğitimde kaliteyi artırmanın bir yolu olacaktır.

Hızla değişen dünyamızda hiçbir eğitim kurumu, bir ömür boyu yetecek bilgi ve becerileri bir defada verememektedir. Ülkeler, eğitim sistemlerini sürekli gözden geçirmekte, çağın ve günümüzün koşullarına uygun olarak yeniden yapılandırılmaktadırlar.

Eğitimde Toplam Kalite İlkeleri

Toplumun beklentilerine uygun hedeflerin belirlenmesi

Belirlenen hedefe ilk seferde ulaşılması

Hedefe ulaşma düzeyinin ölçülmesi

Gelişmeleri takip etmenin ilke edinilmesi

Nitelikli eğitime önem verilmesi

Etkin bir İletişim ağı kurulması

Yönetimde ekip çalışmasına önem verilmesi

Yönetimde motivasyonun sağlanması

Demokratik bir yönetim sistemi kurulması [Korkmaz, Aysel].

Toplam Kalite Yönetiminin Eğitime Etkisi ve İlkeleri.

TKY’nin Öğretmen Üzerindeki Etkileri

Toplam kalite yönetiminin oluşmasıyla sınıf ortamında belirli oranda değişimler yaşanacaktır. Toplam kalite yönetiminin uygulanmasıyla, öğrenci ile öğretmen arasında resmi ilişki yerine, öğrencisi ile diyalog kurabilen, öğrenci ile odaklaşabilen,ona rehberlik eden, eleştiren değil yol gösteren, öğrenci ile koordineli, bilgi vermekten çok bilgiyi paylaşan, bilgiyi sınıf içerisinde değil dış ortamlarda da arayan, bilim ve teknolojideki değişimleri takip eden, öğrencileri araştırmaya iten, öğrencinin her türlü ihtiyacını bilen, başarısızlığı yargılayan değil, nedenini araştırıcı bir öğretmen profili çizilir.(Korkmaz, Aysel). Toplam Kalite Yönetiminin Eğitime Etkisi ve İlkeleri.

TKY’nin Öğrenci Üzerindeki Etkileri

TKY uygulaması ile yönetim kademesi ve öğretim kadrosunda yaşanan köklü değişim, öğrencileri de ister istemez etkileyecektir. TKY uygulaması yapılan okulları bitiren gençler iletişim, ekip çalışması, problem çözme,öğrenmeyi öğrenme konularında beceri geliştirirler. Öğrenci artık derslerde sıkılmayacak, düşüncelerini sınıf ortamında rahatça ifade edebilecek, araştırma ve incelemeye yönelecektir. Bilgi edinme isteği ile, bir üst eğitim kurumuna gidecektir. Teknolojik gelişmeleri takip eden, takım çalışmasını seven, öğretmenlerine ve arkadaşlarına karşı saygılı olan öğrenciler ile, tüketen değil, üreten bir toplum oluşacaktır. Hizmet öncesinde nitelikli yetişen öğrenci, bilgiye olduğu gibi değil, eleştirisel bir göz ile bakacaktır. Öğrenciye, reel düşünce yetisi kazandıracaktır. Böylelikle, hizmet önce-sinde nitelikli yetişen bireyler, ülke kalkınmasında büyük rol oynayacaktır [Korkmaz, Aysel]. Toplam kalite Yönetiminin Eğitime Etkisi ve İlkeleri.

Toplam Kalite Yönetiminin Okul Örgütünde Uygulamasının Yararları

Okulların gelişimlerini kendi planları doğrultusunda gerçekleştirmelerini sağlar.

Okullar oluşturdukları Kalite Kurulu ve Kalite Geliştirme Ekipleri ile sorunlarını kendileri çözme sürecine giderler.

Okulular bazında çözülemeyen sorunlar azalır.

Öğretmenlerin okuldaki sorumlulukları paylaşmaları,kendi katkılarının gözardı edilmediğini fark etmeleri okulda katılımcı yönetimin uygulamasına katkı sağlar ve öğretmenlerin motivasyonunu artırır.

Her türlü savurganlığın (elektrik, kağıt, donanım vb.) önüne geçilir.

Okullar arası bilgi aktarımı konusunda koordinasyon daha kolay sağlanabilir.

ÖNERİLEN STRATEJİLER

Strateji 1. Toplam Kalite yönetimi temel ilkeler doğrultusunda uygulanır.

Strateji 2. Okulda Kalite Kurulu (KK) olarak çalışır. Kalite kurulu olarak TKY’nin uygulaması için süreçleri tasarlar, yürütülmesi ve geliştirilmesi için gerekli kararları ve önlemleri alır.(Diğer dosyalarda açıklanmıştır)

Strateji 3. Okulda çalışma Grupları Kalite Geliştirme Ekipleri olarak çalışır.(Diğer dosyalarda açıklanmıştır)

Strateji 4. Toplam kalite yönetiminin okulda gerçekleştirilmesi için üç aşamalı süreç uygulanır. (Diğer dosyalarda açıklanmıştır)

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TEMEL İLKELERİ

Müşteri odaklılık

Tam katılım

Sürekli gelişme

Örgüt Kültürü

Önce insan anlayışı ve insan kaynakları yönetimi

Süreçlerin yönetimi ve sürekli denetimi’dir.

Müşteri Odaklılık

Uzun dönemde örgüte en çok katkıyı sağlayacak bir ilke olarak kabul edilmektedir. İş akımı sürecinde üretilen her ürün veya hizmetin kullanıcılarını bir müşteri olarak gören TKY, müşteri isteklerinin tam olarak zamanında, kaliteli ve ucuz olarak sürekli karşılanması temeline dayanır. Müşteriyi merkeze alan bu anlayışta, iki farklı müşteri kavramından söz edilir. Bunlar : İç müşteri ve dış müşteridir.

İç müşteri: Örgüt içinde çalışan herkes bir başkası için bir ürün veya hizmet üretmektedir. İç müşteriler, kurumun gelişimi ve üretim sürecinin iyileştirilmesi açısından önemlidir. Müşteri tatmininin en yüksek değer olduğu düşüncesi, öncelikle üst yönetim olmak üzere tüm örgüt çalışanlarına benimsetilmeye çalışılmalıdır. Örgüt içinde bu tip düşünce tarzıyla kurulacak ilişkiler sonucunda ortaya çıkan ürün veya hizmetin kalitesi çok yüksek olacaktır.

Dış Müşteri: Bunlar örgütün ürettiği ürün veya hizmetten kaliteli olmak şartıyla en yüksek yararı sağlamak isteyen kişiler veya kurumlardır. Örgüt içinde çalışan tüm elemanlar dış müşteriler için çalışıldığının ve tatmin edilmiş müşterilerin çok değerli olduğunun bilincinde olmalıdır.

İç ve dış müşteri ilişkilerinde aynı dili konuşabilmek önemlidir. Dış müşteri tatminini sağlayabilmek için geri bildirim sonuçlarını ölçmek, gerekli düzeltmeleri yapmak ve böylece sıfır hataya ulaşmak esas alınmalıdır.

Eğitim Sisteminde Müşteri Kimdir?

Eğitim sisteminde öğrenciler, öğretmenlerin sunduğu hizmetlerin müşterileri olurken, bir alt sınıfın öğrencileri bir üst sınıfın müşterileridir. Yine bir alt öğrenim kurumu da bir üst öğrenim kurumunun müşterisidir. Sistemde öğrenciler ve öğretmenler iç müşteri kitlesini oluştururken, sistemin dışında yer alan veliler ve toplumun dolaylı yada dolaysız olarak eğitimden istifade eden üyeleri dış müşteri kitlesini oluşturur (YÖDGED, 1998, s:8). Bu durumda eğitimde iç müşteriler öğrenciler, öğretmenler yöneticiler ve destek personel; dış müşteriler ise üst eğitim kurumları, toplum, iş dünyası ve ailelerdir.

Eğitimin temel müşterileri hiç kuşkusuz ki öğrencilerdir. Eğitim hizmetinden direkt olarak etkilenirler. Okullar verecekleri eğitim öğretim hizmetlerinde öncelikli olarak öğrenci ihtiyaçlarını merkeze almalı, her öğrencinin öğrenebileceği ilkesini benimsemeli ve öğrencilerin yeteneklerini ortaya çıkarabilecekleri sağlıklı bir eğitim ortamı hazırlamalıdır.

Eğitim sistemimizin çıktısı ve esas müşterisi olarak düşünülen öğrenci kitlesinin verilen eğitimden memnun olmaları ve kaliteli olarak yetişmeleri sonucunda eğitim sistemindeki iç ve dış müşteri memnuniyeti de sağlanmış olacaktır.

2. Tam Katılım

Günümüzde çalışanlar sadece maddi ihtiyaçlarını karşılayarak tatmin olmamaktadırlar. Başarma, başka insanlar tarafından beğenilme, takdir edilme ve toplumda önemsenen bir konumda olma ihtiyacı “tam katılım”ın oluşma ve gelişmesindeki önemli etkenlerdendir. Çalışanlar kendilerini ilgilendiren her türlü kararın görüşülmesine ve sonuçlandırılmasına aktif olarak katılıp, düşüncelerini serbestçe ifade etmeyi talep etmektedirler.

Toplam kalite yönetimindeki tam katılım anlayışı yetkili kılınma ile karıştırılmamalıdır. Tam katılım, gönüllü olmayı ifade eder, sorumluluğu ve katkıyı kapsar, yönetimden ve yönetilenden “Ben bu örgüte nasıl katkıda bulunabilirim, bu organizasyonu nasıl geliştirebilirim?” sorusunu sormasını bekler.

Toplam kalite yönetimi, örgütün tüm çalışanlarını, müşterileri ve hizmetten yararlanan herkesi içine alır. Örgütte çalışanların iş süreçlerine en geniş ölçüde katılımı esastır.

3. Sürekli Gelişme

Toplam kalite yönetimi mükemmeli yakalamak değil, iyinin daha iyisini bulmaya çalışmaktır. Bu daha iyiyi bulabilmek için sürekli bir yolculuk yapmak demektir. Daha iyiyi aramak, düşünme ve uygulama sürecidir. Bu süreçte bilginin toplanması, analizi, sunulması ile ilgili her türlü akılcı ve işlevsel yöntemlerden yararlanılır.

Örgütler, bir sistem olarak çevreye uymak, rekabet edebilmek, ayakta kalabilmek, canlılığını koruyabilmek için dinamik bir gelişme süreci içinde olmak zorundadır. Sürekli gelişme ve iyileştirme, bir örgütün yakın ve genel çevresindeki değişimlerin sürekli izlenmesi, bu değişimlerin örgüte yansıtılmasına bağlı olarak, örgütteki tüm çalışanları ve süreçleri kapsayan bir iyileştirmedir.

Klasik yönetimine bağlı anlayışlarda sıçramaların büyük teknolojik ilerlemelere bağlı olması gelişmeleri sınırlı tutmakta ve tabana yayılmasını önlemektedir. Bu da örgütün başarı ve verimini etkilemektedir. Toplam kalite yönetiminde klasik yönetim anlayışından farklı olarak değişimin gerçekleştirilmesinde sıçramaların büyüklüğü değil sıklığı önemlidir. Gelişmelere paralel olarak gerçekleştirilecek değişim aşamalarında adımların daha sık ve küçük olması tüm örgütün gelişmelerle bütünleşmesine neden olmakta ve oluşum sürekli beslenebilmektedir.

4. Örgüt Kültürü

Örgütlerin yeniden yapılanması veya mevcut yapısına uygun örgüt kültürünün yeniden tasarlanması, yeni öğretilerin ve becerilerin kazanılması demektir. Kültür, bir örgütteki tüm çalışanlar tarafından paylaşılan değerler bütünüdür. Toplam kalite kültüründe temel amaç değişikliklere birdenbire adapte olmaktan çok belli ilkeler doğrultusunda değişiklikleri yönetecek ve yönlendirecek bir yapının oluşturulmasıdır.

Müşteri odaklılık, kalite öncelikli yönetim, süreçlerin sürekli yönetimi ve denetimi, önce insan anlayışı, çalışanların kalitesinin geliştirilmesi, tam katılım, ekip çalışması ve üst yönetimin liderliği örgüt kültürünün oluşturulmasında en önemli unsurlardır.

Toplam kalite yönetimi açısından bir örgüt kültürü oluşturma ve iş birliği yaratmada temel şart, çalışanların katılımını sağlayarak değişime karşı direncin üstesinden gelmek ve yeni yönetimin felsefe ve ilkelerini örgüt çalışanlarına kazandırmaktır.

Toplam kalite yönetiminde bir örgüt kültürünün temel öğeleri olarak, katı kurallar içinde yarışma, güç kullanma, kınama gibi kriterlerin yerine;

Mükemmellik için uğraş,

Risk üstlenme ve değişimin desteklenmesi,

Yönetim ile çalışanlar arasındaki karşılıklı anlayış ve saygı,

Tüketici ve hizmet bekleyen grupların tatmini,

Örgütün sürekli iyileştirilmesi, yer almaktadır.

Okulda toplam kalite yönetimi açısından yeterli bir kalite kültürü oluşturmak için;

Paylaşılan bir vizyon ve amaçların saydamlaştırılmasına,

İyi geliştirilmiş örgütsel kalite misyon ve hedeflerine,

Tutarlı bir örgüt yapısına,

Uygun teknoloji ve süreç tasarımına,

Performans değerlendirme ve ödüllendirme sistemine,

Önemli bireysel sorunlara dikkat edilmesine gerek vardır.

5. Önce İnsan Anlayışı ve İnsan Kaynakları Yönetimi

Toplam kalite yönetimi felsefesinin bir örgütte uygulanması birey kalitesinin gelişmesini de sağlar. Her kurum ve kuruluş insanı merkeze koymak ve onun etrafında gelişimini sağlamak durumundadır. İnsanı dışlayan hiçbir örgütün başarılı olma şansı yoktur. İşi ilk seferinde doğru yapacak ve hata ortaya çıkmadan önlem alacak olan kaliteli insan gücüdür.

Toplam kaliteyi başarı ile uygulamanın temelinde, çalışanları motive etme, yönlendirme, bilgi ve beceri düzeylerini yükseltici eğitimler verme, iş zenginleştirme gibi insan faktörünü ön planda tutan ve geliştirerek, verimliliği artırmaktadır.

Okullarda kaliteyi ortaya çıkarabilmek için okul içindeki herkesin bilgisine ve enerjisine ihtiyaç vardır. Kaliteye giden yol ekip çalışmasından geçtiği için okul personeli de ekipler halinde çalışmalı ve ekip içindeki ilişkiler kuvvetlendirilmelidir. Okul personeli okul içi ve okul çevresi ile iş birliğine yöneltilmeli ve desteklenmelidir.

6. Süreçlerin Yönetimi ve Sürekli Denetimi

Toplam kalite yönetimi temel felsefesi olan sürekli gelişme anlayışı bu ilkenin özünü oluşturur. Tüm çalışanların katılımı ile sağlanan sürekli süreç geliştirme ilkesi TKY felsefesinin önemli bir parçasıdır. Bu anlayışta süreçler sürekli sorgulanmakta, tanımlanmakta, değişkenlikleri ölçülmekte, düzeltici işlemler uygulanarak süreç geliştirilmektedir.

Toplam kalite yönetiminde üretim veya hizmet süreçleri; insan, materyal, metot ve makine gibi iş elemanlarının bir çıktı oluşturacak şekilde sıralı olarak bütünleştirilmesi ile ölçülebilir girdilerin ölçülebilir girdilerin ölçülebilir girdilerin ölçülebilir çıktılara dönüştürüldüğü bir süreçtir. Üretim veya hizmet süreçlerinin geliştirilmesinde temel amaç, süreçteki değişkenliğin, işlem basamaklarının ve işlem süresinin azaltılarak hızlılığı sağlamak, sıfır hataya ulaşmaktır.

Toplam kalite yönetimindeki sıfır hata anlayışını eğitim boyutu açısından tam öğrenme yaklaşımı ile eşdeğerde tutabiliriz. Tam öğrenmeye götüren süreçte Öğrenmeyi Öğrenme ve Bütün Öğrenciler Öğrenebilir anlayışı hakimdir. Tek tip program, kalabalık sınıflar, bireysel farklılıkları dikkate alınmayan öğretim programları, herkesin aynı zamanda (3 yıl gibi) öğrenmesini bekleyen bir öğretim ve öğrenme düzeninde sıfır hataya ulaşılması düşünülemez. Tam öğrenmede duyarlı ve planlı bir öğretim hizmeti sağlanır, öğrenme güçlükleriyle karşılaşanlara yerinde ve zamanında yardım edilir, önceden karşılaştırılan yetkinlikte öğrenmeleri için yeterli zaman verilir ve onlar için anlamlı olan bir tam öğrenme ölçütü belirlenirse yüksek düzeyde bir öğrenme gerçekleştirilmiş olur. Öğrenciler için kalitenin yapılan sınavlarla ölçüldüğü söylenemez. TKY’de öğrenciye kazandırılacak davranışlar öğretmen öğrenci katılımı ile belirlendiğinden her aşamada kazanılan davranışlar anında kontrol ile değerlendirecek ve gerekli tam öğrenme sağlanabilecektir. Her aşamada yapılan kalite kontrolü ile sıfır hatalı üretim yani tam öğrenme sağlanmaya çalışılmalıdır.

Eğitimde sıfır hata anlayışı açısından öğrencilere hedeflenen davranışların tam olarak kazandırılması gerekmektedir. Tam olarak kazandırılmayan davranışlar eğitim sisteminde hatalı birer ürün olarak algılanır.